Zapewne każdy z nas zna powiedzenie, z którego zaczerpnęłam tytuł. I, zapewne, wie doskonale, co ono oznacza, nie będziemy tu się jednak nad nim zastanawiać, służy nam jedynie do wprowadzenia tematu liczebników.
Liczebnik, czyli numerale, to część mowy, która wyraża nam liczbę. Jesteśmy przyzwyczajeni do tego, że liczby towarzyszą nam na co dzień, praktycznie, w każdej dziedzinie życia i pomagają wyrazić nie tylko ilość, ale również czas. Dziś zajmiemy się tylko liczebnikami głównymi, na wyrażanie czasu i godzin przyjdzie czas niedługo.
1 – Uno – liczebnik, który dał również początek dobrze już Wam znanemu rodzajnikowi nieokreślonemu. Inne wyrażenia, które zawierają liczebnik uno to ognuno, ciascuno -każdy
2 – Due – liczebnik, który dla każdego występującego po nim rzeczownika wprowadza liczbę mnogą, jest również częścią składową wyrażenie ambedue, tutti e due – obydwoje
3 – Tre – liczebnik, który, gdy używamy z nim przyimka między, pomiędzy wymusza na przyimku formę fra, ponieważ wersja tra brzmi źle fonetyczne: tra tre ore (na przykład). Nie oznacza to jednak, że nie usłyszycie Włocha, który tak nie powie, ale nie jest to poprawne fonetyczne
4 – Quattro – liczebnik, który może się mylić z liczebnikiem porządkowy quarto, co oznacza czwarty, ćwierć lub kwadrans. Pamiętacie wpis o parach minimalnych i wadze dokładnej i starannej wymowy? to jeden z takich przykładów
5 – Cinque – liczebnik, który na pewno znacie z jego złożonej wersji cinquecento, czyli pięćset
6 – Sei – liczebnik, który jest identyczny jak 2 osoba liczby pojedynczej czasownika essere i znany Wam zapewne jako część innej marki samochodu seicento
7 – Sette – liczebnik, który wygląda również jak rzeczownik w liczbie mnogiej oznaczający sekty, który też może wystąpić w takim powtórzeniu jak sette sette, czyli siedem sekt
8 – Otto – liczebnik, który może nam się kojarzyć z męskim imieniem, może i dobrze, bo będzie łatwiej zapamiętać
9 – Nove – liczebnik, z którym nic mi nie przychodzi do głowy 😉
10 – Dieci -liczebnik, który zawsze kojarzyłam z polskim słowem dzieci i muszę przyznać, że przyszło mi łatwo go zapamiętać
Ach! Zapomniałam o liczebniku 0, który jest najłatwiejszy do zapamiętania bo to … zero, tylko, oczywiście, pamiętajcie o odpowiedniej wymowie!
Nie kończymy tutaj naszej przygody z liczebnikami. Dalej mamy:
11 – Undici – czyli jak mu się dobrze przyjrzycie, to zobaczycie, że tak na prawdę składa się z liczebników un e di(e)ci, co odpowiada dokładnie 1 + 11
12 – Dodici – złożony jest dokładnie tak samo do, czyli pochodna od due i nasze di(e)ci: 2+10
I tak dalej:
Tredici
Quattordici
Quindici
Sedici
Od siedemnastu odwracamy kolejność elementów:
Diciassette (Podwajamy s, które służy nam za wrostek łączący dwa wyrazy)
Diciotto
Diciannove (pamiętajmy o podwojeniu spółgłoski n, która jest naszym spójnikiem)
Venti
Następne liczebniki tworzą się za pomocą prostego schematu, który raz nauczony pozwoli Wam na liczenie do 100.
21 to 20+ 1, czyli ventuno
22 to 20 +2, czyli ventidue
23 to 20 + 3, czyli ventitré, dalej spróbujcie sami, aż dojdziecie do trzydziestu, które po włoski mówi się:
trenta, a kolejne jego liczebniki, to trentuno, trentadue, trentatré (uwaga na akcent graficzny i fonetyczny!), itd.
Następnie mamy:
quaranta,
cinquanta,
sessanta,
settanta,
ottanta,
novanta.
Pamiętajcie, że sam liczebnik tre nie wymaga akcentu, ale jego złożenia już tak, gdyż każdy wyraz jest wielozgłoskowy.
Po dziewięćdziesięciu jest CENTO (a dalej centouno, centodue, itd.), potem możemy dojść do tysiąca: Mille, dziesięć tysięcy to Diecimila, sto tysięcy: Centomila, milion: Milione, miliard: Miliardo.
Zobaczmy na koniec jak tworzymy duże cyfry po włosku. Niech będzie rok – aktualnie mamy rok 2018, czyli duemiladiciotto. Proste, prawda? Jeszcze jakieś…
3459 – tremilaquattrocentocinquantanove
278 – duecentosettantotto
14009 – quattordicimilanove
60005 – sessantamilacinque
Myślę, że już teraz sami możecie dare i numeri… 😉 *
- dare i numeri – dawać numery, co w metaforycznym znaczeniu (i jedynym właściwym!) znaczy tyle co wycinać numery a w dosłownym właśnie dawać numery, czyli podawać je.