Skoro była już mowa o rodzajnikach, rzeczownikach, czasownikach, zaimkach i liczebnikach, nadszedł czas na zgłębienie przymiotników i przysłówków.
Jak dobrze pamiętamy ze szkoły podstawowej, w języku polski przymiotnik odpowiada na pytania jaki? jaka? jakie? czyj czyja czyje który która które (trzy pierwsze pytania są podstawowe) natomiast przysłówek – jak? gdzie? kiedy? ile?. W języku włoskim jest to trochę mniej czytelne, gdyż wszystkie pytania przymiotnika i pytanie jak przysłówka to come?, a pozostałe to dove? e quando?.
Jestem przekonana, że dowiedziawszy się jak prosto rozpoznać i utworzyć przymiotnik, powiecie: “Phi, cóż w tym trudnego?! Zatem do dzieła!
Przymiotniki to odmienne części mowy, które odmieniają się przez stopnie, liczby, rodzaje i przypadki. Te ostatnie, nie w języku włoskim. My na razie zajmiemy się rodzajami i liczbami, bo to na obecnym etapie nauki jest dla Was wystarczające. Pamiętajmy, że w języku włoskim występuje tylko dwa rodzaje męski i żeński. I, jak doskonale pamiętacie, główną końcówką rodzaju męskiego jest -o a dla rodzaju żeńskiego -a w liczbie pojedynczej a w liczbie mnogiej -i oraz -e. Już przechodzimy do przykładów, bo teoria na sucho nie zostaje w głowie; a nam zależy, żeby jak najwięcej zostało głowie a nie tylko na piśmie. Piękny, ładny to chyba najczęściej używany włoski przymiotnik i pewnie gdzieś się już Wam obiło o uszy, to bello a w rodzaju żeńskim bella. We Włoszech wszystko jest bello: dzień, drzemka, osoby, praca, ale także wysiłek, strach czy uderzenie:
bella giornata.
bella dormita,
bella persona,
bel lavoro,
bello sforzo,
bello spavento,
bel colpo.
Jak zapewne zauważyliście przed rzeczownikami rodzaju męskiego, które w normalnych okolicznościach mają rodzajnik lo, przymiotnik występuje w pełnej formie a w przypadku rzeczowników, które mają rodzajnik il, przymiotnik przybiera skróconą formę do bel. W przykładach brakuje wyrazów rozpoczynających się na samogłoskę, np. amico, aria, przymiotnik przyjmuje cechy odpowiadającego rodzajnika l’, czyli
bell’amico
bell’aria.
Innymi przykładami przymiotników są: caro/cara, sicuro/sicura, alto/alta, basso/bassa a w liczbie mnogiej cari/care, sicuri/sicure, alti/alte, bassi/basse.
Tak, jak w przypadku rzeczowników, mamy również taką grupę, którą trudno przydzielić do jednej z grup, gdyż kończą się na -e, z tym, że tym razem nie trzeba się nauczyć ich rozróżniać, bo one pasują zarówno do jednego jak i drugiego rodzaj,
interessante (interesujący, -a),
intelligente (inteligentny, -a),
forte (silny, -a),
laterale (boczny, -a),
solare (słoneczny, -a),
grande (wielki, -a),
które w liczbie mnogiej otrzymują końcówkę -i: interessanti, intelligenti, forti, laterali, solari.
Jeśli zaś o przysłówki chodzi, to w przypadku tych odpowiadających na pytania jak, sprawa już dosyć łatwa, do formy przymiotnika w rodzaju żeńskim dodajemy -mente i tak oto otrzymujemy:
completa+mete, czyli kompletn(y)+nie
w ten sam sposób utworzymy:
szczęśliwie: felice+mente
szalenie: folle+mente
wolno: lenta+mente
szybko: veloce+mente
daleko: lontana+mente
Uwaga! przysłówek lekko, mimo iż tworzy się w wyżej zaprezentowany sposób, z powodów fonetycznych traci -a od przymiotnika i finalnym produktem jest: leggermente. To samo dzieje się z przysłówkiem przyjemnie: piacevolmente, regularnie: regolarmente, facile: facilmente.
Nie zapominajmy, że mamy jeszcze przysłówki, które odpowiadają na pytania gdzie?, kiedy? i ile?, np.:
tam – lì/là
tu -qui/qua
nad – sopra
pod – sotto
na prawo – a destra
na lewo – a sinistra
teraz – adesso
jutro – domani
pojutrze – dopodomani
często – spesso
rzadko – raramente
zawsze -sempre
nigdy – mai
dużo -molto, tanto
mało – poco
trochę – un po
Mamy też grupę przysłówków o wyglądzie przymiotników:
silnie, głośno – forte (mamy również fortemente)
cicho –piano
z pewnością –certo (choć tu mamy również certamente)
oraz przysłówków nieregularnych: bene (dobrze), male (źle).
Pamiętajmy, że przysłówkami są również:
tak – sì
właśnie – già
nie – no
może –forse.
Dużo informacji w tym poście, dużo do zapamiętania. Jednak nie ma się co załamywać, w wielu tekstach spotkamy się z przysłówkami i na pewno utrwalą się Wam w głowach.