Nie da się zaprzeczyć, a tym bardziej zignorować faktu, że od trzech lat świat, w tym Europa, przeżywa jeden z najtrudniejszych okresów w ostatnich dekadach. Pandemia, lockdown, restrykcje, kryzys gospodarczy i wojna miały nieunikniony wpływ na wiele sektorów, w tym na sektor turystyki winiarskiej i kulinarnej, jak wyjaśnia prof. Roberta Garibaldi – autorka pierwszego raportu na temat turystyki kulinarnej i winiarskiej we Włoszech. Zapraszam również do lektury pierwszego artykułu z tej serii, na temat: gastronomii i agroturystyki.
Wino i oliwa
To włoskie produkty par excellence, których tradycja produkcji jest niewątpliwie związana z włoskim terytorium. Pandemia nie wpłynęła negatywnie na ich produkcję, a niewielkie wzrosty można zauważyć zarówno w uprawie winogron, jak i w produkcji owoców oliwnych.
Na koniec grudnia 2021 r. istniało 81 741 gospodarstw zajmujących się uprawą winogron. Najbardziej wirtuozerskie regiony to: Veneto 16,4% ogółu upraw, Sycylia 15,9% i Apulia 13,5% tortu. Istnieje 51 857 firm produkujących olej z owoców oleistych, których niekwestionowaną królową jest Apulia z ponad połową firm, tj. 16 385, co odpowiada 31,5% całości krajowej, na drugim miejscu Kalabria z 9 465 firmami, odpowiadającymi 18,3% i Toskania z 5 913 firmami, odpowiadającymi 11,4%. Należy zauważyć, że region Apulia ma największą liczbę tłoczni oliwek-819, co odpowiada 18% całości krajowej.
Sektor winiarski okazał się dość odporny na trudności spowodowane pandemią. Ogólna produkcja nie zmniejszyła się, nawet z zamknięciem Ho.re.Ca, odnotowała wzrost o 3,2% w porównaniu z 2019 r. Niemniej jednak strata w zakresie obrotu była odczuwalna, spadając z 13,4 mln EUR do 11,5 mln EUR, czyli -3,6%. Niewielki wkład w powstrzymanie strat gospodarczych przyniosły niewątpliwie <home delivery> i sprzedaż online.
Produkcja oleju i związane z nią dane nie mogą cieszyć się taką samą przejrzystością interpretacji. Na ogólne wyniki sektora wpływ miała nie tylko ogólna sytuacja gospodarcza. Odnotowano wzrost całkowitego obrotu o + 3 % (2019-2020), ale jednocześnie całkowita produkcja została zmniejszona o około jedną czwartą, ze względu na spadający popyt krajowy, jak również rosnące koszty produkcji.
Pojawia się silna orientacja ekologiczna. Obszary ekologiczne dla winorośli i drzew oliwnych wzrosły o +109% w dekadzie 2010-2019 i +95% w okresie 2010-2018. Odpowiada to 115 tys. hektarów winorośli i 245 tys. hektarów drzew oliwnych w 2020 roku.
Cztery najlepsze pod tym względem regiony to: Toskania z 592 winnicami, czyli 28% ogółu krajowego, Sycylia z 30 tys. hektarów, czyli 26%, powierzchni przeznaczonej na produkcję oliwy – jest regionem o największej powierzchni upraw, z kolei Apulia może pochwalić się największą powierzchnią ekologiczną uprawy oliwek: 72 tys. hektarów; z drugiej strony Kalabria ma najwięcej ekologicznych pras do tłoczenia oliwek – 858, czyli 40% ogółu.
Zarówno wino jak i oliwa są produktami włoskimi par excellence i są pierwszymi magnesami dla turystyki i wycieczek. Wino, które ma najdłuższą tradycję, przyciągnęło w 2019 roku około 15 milionów miłośników tego wyjątkowego napoju, generując obroty w wysokości 2,65 mld euro.
Konsakracja oleju jako czynnika przyciągającego turystów jest zjawiskiem znacznie nowszym, ale i tu można dostrzec fundamentalne posunięcia dla rozwoju trendu oil-tourism. Na pewno warto wspomnieć o zatwierdzeniu 26 stycznia ustawy, która ustanawia minimalne standardy jakości i wymagania dla firmy, która ma być wprowadzona do biznesu olejowo-turystycznego. Ponadto ustawa ta daje narzędzia regionom do stymulowania rozwoju w tym sensie, zwłaszcza że mówimy o ogromnym potencjale tej inicjatywy.
Należy ponownie powrócić do produkcji ekologicznej, gdyż widać rosnące zainteresowanie nią ze strony konsumentów. Istnieje ogólna skłonność do zrównoważenia środowiskowego. Przekłada się to na większą dbałość o jakość żywności i jej procesów produkcyjnych, jej zdrowotność i odpowiedzialną konsumpcję nawet na wakacjach, co prowadzi turystów do bardziej świadomego wyboru produktów i stanowi kolejny czynnik ciekawości i zainteresowania odwiedzaniem i poznawaniem samych gospodarstw.
Budowanie synergii, w której turysta/konsument jest aktywną i istotną częścią, a jego wkład wnosi pozytywy wpływ do całego procesu, staje się nowym horyzontem, o którym należy coraz bardziej pamiętać, oferując turystom uczestnictwo w procesie produkcji i ostatecznie zakup produktów jako pamiątek.