Podróżowanie ze smakiem, tu podwójny sens nie jest przypadkowy. Podczas gdy Włochy zawsze były ulubionym celem turystów z całego świata dzięki swoim historycznym i artystycznym zakątkom, to turystyka winiarska i kulinarna jest odkryciem ostatnich lat. Celem tej nowej serii, którą z ogromną przyjemnością otwieram tym artykułem, jest przedstawienie włoskich regionów z nowej perspektywy, gdzie stymulacja zmysłów jest zintegrowana z wyjątkową i niepowtarzalną ofertą, wieńczącą smak jako centralny element tej przyjemnej podróży.
Wyprawa, która rozpoczęła się w zeszłym tygodniu, z pewnością pozostawiła poczucie niedosytu. Choć pierwsze trzy Szlaki już były gwarancją jakości pod względem piękna i smaku, nasza podróż musi trwać. Tym razem zabiera nas do win z Franciacorty, smaków wzgórz Longobardów oraz nad słynne jezioro Garda, by odetchnąć w jego klimacie i dać skusić najbardziej wysublimowane podniebienia swoimi lokalnymi przysmakami.
Szlak wina Franciacorta
Słynąca z produkcji najwyższej jakości win Franciacorta, jako szlak winiarski, obejmuje ok. 90 km terytorium, na którym znajduje się 19 gmin i 237 stowarzyszeń. Nazwa obszaru wywodzi się od amfiteatru morenowego położonego na południe od jeziora Iseo. Jego etymologia wywodzi się z łacińskiego Francae curtes i tłumaczy się jako, dwory uwłaszczone, czyli małe wspólnoty benedyktynów, które w średniowieczu zostały zwolnione z obowiązków transportu handlowego, pod warunkiem, że odzyskały i pracowały na przyznanej im ziemi. Dzisiejszy turysta ma do dyspozycji bardzo spokojną trasę, wskazaną do jazdy rowerem między opactwami i piwnicami winnymi, a więc do podziwiania zarówno perełek architektonicznych, jak i enologicznych. Franciacorta charakteryzuje się krajobrazem naturalnie ukształtowanym na zboczach wzgórz, zwieńczonym winnicami, małymi kamiennymi wioskami, wieżami i zamkami z czasów średniowiecza, późniejszymi XVI-wiecznymi pałacami i willami patrycjuszy. Kraina ta już od czasów starożytnych Rzymian znana jest z uprawy winorośli. Znane dziś wina Franciacorta są wytwarzane metodą ponownej fermentacji w butelce. Od 1995 roku jest pierwszym włoskim terytorium winiarskim, które produkuje wino tą metodą i otrzymuje Denominazione di Origine Controllata Garantita. Oprócz piwnic winnych, które są niewątpliwie zachęcające i cenne, polecamy również wizytę w bardzo starym klasztorze kluniackim Św. Piotra (San Pietro) w Lamosa pochodzącym z 1083 roku, który majestatycznie “góruje” nad rezerwatem przyrody Torbiere del Sebino, szczególnie polecanym i docenianym przez obserwatorów ptaków. W Rovano, na Monte Orfano, znajduje się Convento dell’Annunciata z 1449 roku, gdzie między innymi można podziwiać Zwiastowanie autorstwa Gerolamo Romanino. Najważniejszą benedyktyńską budowlą we Franciacorta jest natomiast oliwskie opactwo Św. Mikołaja (San Nicola), które pochodzi z X wieku, znajduje się w Rodengo Saiano i uważane jest za jeden z najbardziej złożonych zabytków klasztornych we Włoszech, strażnik dzieł Foppa, Romanino, Colossali, Gambara i Moretto. Warto również odwiedzić Maglio Averoldi, XV-wieczny budynek ze starą kuźnią, która była czynna do 1984 roku. Na miejscu utrzymuje ją grupa kowali ochotników, którzy wykorzystują to miejsce do produkcji ostrzy damasceńskich. Ukoronowaniem wycieczki do Franciacorty powinna być z pewnością wycieczka statkiem po jeziorze Iseo i widok na Monte Isola, największą zamieszkałą wyspę jeziorną w Europie. Wyspa słynie z suszonych sardynek oraz ze skromnej produkcji sieci rybackich i łodzi.
Lokalne wydarzenia przez cały rok
W każdy weekend roku piwnice winiarskie otwierają się na degustacje i wizyty dla piwnic … odkrywanie Franciacorty.
Między marcem a kwietniem w Rovato odbywa się Lombardia Carne.
Ponownie w Rovato w kwietniu i listopadzie – Mese del Manzo all’olio.
W lipcu w Clusane d’Iseo odbywa się Settimana della Tinca al forno (Tydzień pieczonego lina).
Dwa wydarzenia odbywają się we wrześniu w Erbusco z Erbusco w tavola i Festival Franciacorta w Cantina.
W listopadzie, Monticelli braises słodkie wydarzenie – Sagra del cioccolato (festiwal czekolady).
W grudniu, Boże Narodzenie ze smakiem w Iseo.
Lokalne smaki
Typowe potrawy: Casonsèi, Wołowina w oleju z polentą, Pieczony lin z polentą, Ruszt bresciański, Flaczki. Lokalne wina: Franciacorta DOCG ze swoimi typami produkcji – Satèn Rosé, Millesimato, Riserva i smakiem – Non Dosato, Extra Brut, Brut, Extra Dry, Sec, Demisec, Curtefranca DOC Bianca/Rossa i Bianca/Rossa ze wzmianką o winnicy, Sebino IGT.
Typowe produkty: Grana Padano DOP (ser), Quartirolo Lombardo DOP (ser), Taleggio DOP(ser), Olio Extra Vergine d’Oliva Laghi Lombardi DOP (Oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia Jeziora Lombardzkie DOP), Robiola bresciana (ser), Silverio DOP, Miód, Missoltini.
Gdzie się zatrzymać
Szlak Winny Franciacorta posiada następujące rodzaje zakwaterowania: gospodarstwa agroturystyczne z zakwaterowaniem, B&B, hotele 4 i 5 gwiazdkowe, historyczne rezydencje i relais.
Więcej informacji na stronie: www.franciacorta.net
Szlak win i smaków Wzgórz Longobardzkich
Szlak Wina i Smaków Wzgórz Longobardzkich obejmuje obszar około 90 km, przecina 9 gmin i obejmuje 42 współpracowników, a koncentruje się w rejonie Brescii, obejmując zarówno stolicę prowincji, jak i podnóże Alp. Proponowana trasa rozpoczyna się w Brescii, gdzie konieczny jest zasłużony i niespieszny postój, aby podziwiać różne zabytki rzymskie, takie jak: Forum Romanum, Via Musei, średniowieczny klasztor benedyktyński Św. Julii (Santa Giulia), którego budowę zawdzięczamy ostatniemu królowi lombardzkiemu Desiderio, następnie Piazza della Loggia, Plac Pawła IV (Paolo IV), zabytkowe centrum z kościołami i Teatr Wielki (Teatro Grande). Szczególną uwagę należy zwrócić na Muzeum Mille Miglia, oraz Galerię Sztuki Tosio Martinengo. Brescia ma wyłączne prawa do jedynej na świecie działającej winnicy miejskiej, winnicy Pusterla przy wejściu do zamku. Uprawia ona winogrona invemenga, z których późnych zbiorów powstaje Pusterla Bianco, jedyne wino miasta. Zobaczywszy Brescię, można jechać dalej do Flero, potem Poncarale i Capriano del Colle. Tam, na zboczach płaskowyżu Monte Netto, produkowane jest wino Capriano del Colle DOC, odzwierciedlające w swoim smaku obecność wapienno-gliniastą w terenie. Kolejny przystanek – Montichiari – z czterema ciekawymi miejscami: zamek Bonoris, Muzeum Archeologiczne, gdzie przechowywane są znaleziska z longobardzkiej nekropolii Św. Zenona (San Zeno), Muzeum Bergomi i Galeria Sztuki Pasinetti. Następnie udajemy się do Castenedolo, aby zwiedzić jego kościół i XVI-wieczną Sala Civica del Disciplini. Będąc w Montirone, turyści mogą odwiedzić Pałac Lechi – najbardziej majestatyczny na równinie Brescii. Kolejny przystanek to Ciliverghe Mazzano, gdzie w Willi Mazzuchelli mieści się Muzeum Wina i Korkociągu. Można kontynuować w kierunku Rezzato i Botticino na wizytę w Muzeum Marmo i degustację wina DOC o tej samej nazwie. Proponowana trasa wraca do Brescii.
Kalendarz imprez lokalnychKalendarz imprez lokalnych
Kalendarz wydarzeń rozpoczyna się w styczniu zaproszeniem do Flero na święto patrona, które na cześć nawrócenia św. Pawła przygotowuje degustację lokalnych produktów i stragany.
Następnie w lutym w Brescii odbywa się święto świętych patronów Faustino i Giovita, które oferuje wystawę typowych produktów i targ.
W Poniedziałek Wielkanocny w Rezzato przygotowuje się Baccquolina, która oferuje degustacje produktów wyłącznie z Rezzato oraz przystawkę z grappy.
Jarmark Pancrazio – Średniowieczne Monteclarense Medieval, w maju prezentuje średniowieczne rekonstrukcje w zamku Bonoris, place i ulice z targami, rzemiosłem i rękodziełem.
Przechodzimy do czerwca z dwiema propozycjami: w Brescii na Brescia con Gusto, która obejmuje itinerarium żywności i wina przez ulice Brescii, gdzie można również odkryć różne piękne dzieła sztuki miasta.
I w Castenedolo, który proponuje Festiwal Wczesnego Lata.
W Poncarale, w czerwcu odbywa się również święto patronów Gerwazego i Protazego z różnymi degustacjami lokalnych produktów i straganami.
Również w Castenedolo, w sierpniu odbywa się święto św. Bartłomieja.
Na zakończenie, we wrześniu miasto przygotowuje również Festiwal Końca Lata.
Również w tym samym miesiącu Botticino obchodzi Festiwal Botticino DOC, z degustacjami win, degustacjami typowych wędlin i serów oraz wyścigiem z beczkami ulicami Botticino.
Za to w trzecią niedzielę września gmina Capriano Colle zaprasza na Święto Winogron, z degustacjami wina i paradą pływaków.
W Montirone – jarmarki świąteczne.
Lokalne smaki
Wina: Botticino DOC i Botticino DOC Rezerwa, Capriano del Colle DOC Białe/Czerwone/Czerwone Rezerwa/Novello/Trebbiano/Marzemino, Montenegro di Brescia IGT, Rocchi di Brescia IGT.
Produkty: wędliny i kiełbasy Valverde, miody Valverde, ocet miodowy.
Potrawy: Casonséi, Makaron z salmą, Flaczki, Zupa Mariconde, gulasz i polenta, Gołąb faszerowany, Capù senza ale (przypominające polskie gołąbki, ale farsz jest bezmięsny), Ślimaki “a sbrunsù”, rożen w stylu Brescii, Persicata, Bossolà, ciasteczka Brescii, Strangolapreti.
Baza noclegowa
Agroturystyka z zakwaterowaniem, hotele 3-, 4- i 5-gwiazdkowe oraz B&B.
Więcej informacji na stronie: www.stradadelvinocollideilongobardi.it.
Szlak wina i smaków nad Jeziorem Garda
Po zmianie scenerii z pagórkowatej i przedalpejskiej (choć nie do końca), nadszedł czas na dotarcie nad nad jezioro Garda: cudowne otoczenie o powierzchni ok. 200 km, z 25 gminami i 94 stowarzyszeniami tworzą ten wspaniały Szlak. Szlak rozpoczyna się w Limone i kończy w Peschera, obejmując delikatnie obszary, na których produkowane są wina Riviera del Garda Classico, Riviera del Garda Classico podstrefa Valtènesi, Lugana, San Martino della Battaglia, wszystkie bezwzględnie DOC, oraz Benaco Bresciano IGT. Trasa prowadzi turystę do różnych miejscowości z widokiem zarówno na jezioro, jak i na gęsto zalesione wzgórza i góry. Obowiązkowym przystankiem jest Vittoriale degli Italiani, który należał do Gabriele D’Annunzio i znajduje się w Gardone Riviera. Następnie Salò, Rocca di Manerba z archeologicznym parkiem przyrody, Rocca di Lonato z Fondazione Ugo da Como – zasługują na szczególną uwagę. Przy okazji, patrząc na mapę z Lonato przez szczyty wzgórz, przechodząc przez Calvagese Riviera, dociera się do serca produkcji wina po zachodniej stronie jeziora Garda – Polpenazze. Tu również kilka zabytków przyciąga uwagę turystów: romański kościół Św. Piotra (San Pietro) in Lucone w Polpenazze (IX w.), zamek Soiano (również IX w.), pozostałości po wiosce palowej (jak dość prymitywne chaty budowane w wodzie na egzotycznych wyspach z dachami krytymi strzechą, gwoli ścisłości) w pobliżu jeziora Sovenigo, Puegnago. Za to we – wspomnianym już – San Martino della Battaglia znajduje się wieża Sacrario zainaugurowana w 1983 roku jako symbol zwycięstwa Piemontczyków i Francuzów nad Austriakami w 1859 roku. Wreszcie, jezioro Garda jest idealnym miejscem, z resztą doskonale wyposażonym, do uprawiania sportów wodnych.
Wydarzenia
Doświadczenia i degustacje win w piwnicach, olejarniach i agroturystykach odbywają się na całym obszarze od czerwca do października.
Otwarte piwnice do degustacji win Garda, z piknikiem wśród winnic.
Festiwal gastronomiczny z rybami z jeziora. Otwarte olejarnie, wizyty w celu obejrzenia procesów produkcyjnych i degustacje.
Przysmaki z jeziora
Wśród typowych produktów, skoro o olejarniach była mowa wcześniej, jest Garda DOP Extra Virgin Olive Oil, Grana Padano DOP, Formagella Termosine, Fromaggella dellale Valtenesi, Soppressata bresciana, wędliny DECO, ryby słodkowodne, czarne oliwki, miód, trufle.
Typowe dania: Frittura di agone, Węgorz z grilla, Zupa z klenia, Ruszt, Flaczki w bulionie warzywnym, Schiacciata w żółtej mące (rodzaj spłaszczonego podpłomyka), Bossolà di giuggiole (ciasto przypominające babkę).
Nie można zapomnieć o winach: Riviera del Garda Classico podstrefa Valtènesi DOC Chiaretto/Rosso/Rosso Riserva, Riviera del Garda Classico DOC Bianco/Rosso/Rosso Superiore/Chiaretto/Groppello, San Martino della Battaglia DOC, Lugana DOC base/Superiore/Riserva/Vendemmia Tardiva/Spumante, Benaco Bresciano IGT.
Noclegi
Trasa kulinarno – winiarska Jeziora Garda posiada następujące obiekty: gospodarstwa agroturystyczne z noclegiem, pensjonaty, hotele 3- i 4-gwiazdkowe.
Więcej informacji na stronie: www.stradadeivini.it.
Tekst został przygotowany na podstawie broszury Regionu Lombardia, dostępnej na stronie: https://www.buonalombardia.regione.lombardia.it/wps/portal/site/buonalombardia/vini/strade-dei-vini-e-dei-sapori